Toegankelijk onderwijs door ondertiteling

door Senne Van Hoecke, Universiteit Antwerpen

Toegang tot onderwijs door ondertiteling: Het effect van intralinguale en interlinguale ondertiteling van L2 Engelstalige hoorcolleges op cognitieve belasting en informatiebegrip in kaart gebracht.

In dit onderzoeksproject staat de ondertiteling van Engelstalige colleges centraal en met name het effect van ondertiteling op het begrip van colleges en de cognitieve belasting die deze ondertiteling kost. Dit project is geïnspireerd door een van de belangrijkste uitdagingen in het onderwijs in de 21e eeuw: toegang bieden tot het hoger onderwijs aan de steeds meertaligere en multiculturelere studentenpopulatie.

Om deze uitdaging het hoofd te bieden, overwegen veel Europese universiteiten Engels als onderwijstaal te gebruiken. De beperkte beheersing van het Engels (L2) van veel studenten blijkt echter een ernstig obstakel. Ondertiteling kan helpen de taalbarrières te doorbreken die door Engels als onderwijstaal worden opgeworpen, omdat is aangetoond dat ondertitels informatiebegrip en kennisverwerving vergemakkelijken. Er zijn echter een aantal kennishiaten wat betreft het effect van ondertitels op de verwerking en het begrip van colleges die in het Engels (L2) worden gegeven. Ten eerste zijn de potentiële voordelen van ondertitels voornamelijk bestudeerd in het kader van vreemdetaalverwerving, en vrijwel niet in andere leercontexten. Ten tweede is er in het onderzoek naar de cognitieve verwerking van ondertitels niet gemeten hoe grondig ondertitels daadwerkelijk gelezen worden. Ten derde, cruciaal in het leerproces is de mentale inspanning of cognitieve belasting die het kost om ondertiteling te verwerken, maar deze cognitieve belasting is in zeer weinig studies gemeten. Ten vierde, de effecten van ondertitelde Engelstalige colleges is onderzocht bij studenten die een zeer goede beheersing hebben van het Engels en die taal ook als onderwijstaal hadden in het basis- en middelbaar onderwijs. Het blijft echter onbekend wat de effecten zijn op andere studenten. In dit onderzoeksproject pakken we deze vier kennishiaten aan via een experimentele studie onder Vlaamse universiteitsstudenten met verschillende beheersingsniveaus van het Engels. Deze studenten zullen drie Engelstalige colleges bekijken: één zonder ondertiteling, één met Engelse ondertitels (intralinguale ondertiteling) en één met Nederlandse ondertitels (interlinguale ondertiteling). De oogbewegingen van de studenten worden geregistreerd met eyetracking. Na afloop van elk college wordt er een begripstest afgenomen, alsook een vragenlijst om te meten hoe de student de cognitieve belasting heeft ervaren. We zullen statistische analyses uitvoeren om na te gaan of het begrip en de cognitieve belasting van de Engelstalige colleges worden beïnvloed door ondertiteling (wel vs. niet aanwezig), ondertitelingstaal (Engels vs. Nederlands) en het beheersingsniveau van Engels van de studenten (gemiddeld vs. hoog).

Doctoraatskandidaat: Senne Van Hoecke

Promotoren: Irisch Schrijver en Isabelle Robert

Gefinancierd door het Bijzonder Onderzoeksfonds van de Universiteit Antwerpen